De vuilnisstortplaatsen liggen vol spullen die gisteren nog ‘bij de tijd’ waren. Niets raakt zo snel verouderd als hypes en slogans. Vandaag zien we datzelfde mechanisme aan het werk in het regeringsbeleid.
Bejaarden worden uit hun verzorgingshuizen gezet omdat het ‘meer van deze tijd’ zou zijn dat ze thuis blijven wonen. Universiteiten, hogescholen en omroepen worden uitgekleed — zogenaamd om de aansluiting met de moderne tijd te herstellen. En ondertussen worden bankiersbonussen als zondebok aangewezen om de woede van de straat te sussen, terwijl het grote geld zelf onaangeroerd blijft — nog altijd veilig achter de muren van de rijken en de schaduw van de politiek.
Het hippe stelletje
Mark Rutte en zijn ministers — Dijksma, Dekker, Bussemaker, Dijsselbloem en zelfs Fred Teeven — presenteren zich als moderne vernieuwers. Ze houden naar eigen zeggen “de vinger aan de pols van de tijdgeest” terwijl ze systematisch alles afbreken waarvoor decennia is gestreden: onderwijs, zorg, publieke voorzieningen, rechtsbijstand.
Rutte zette al in 2013 de toon: de verzorgingsstaat sloot niet meer aan bij “de verwachtingen van de mensen”. Alsof miljoenen Nederlanders stonden te springen om hun ouders naar de logeerkamer te verhuizen of hun studie op afbetaling te volgen.
Ordinair bezuinigen onder het mom van moderniteit
Er is geen enkel serieus onderzoek dat aantoont dat Nederlanders hun verzorgingsstaat willen opgeven. Wat wél gebeurt: de staat trekt zich terug uit solidariteit en publieke zorg om de belastingen laag te houden voor bedrijven en welgestelden. Participeren? Ja, maar dan wel in de lasten, niet in de baten.
De redenering ‘het is niet meer van deze tijd’ is een rookgordijn. Onder dat motto wordt de publieke sector afgebroken, wordt sociale zekerheid afgetakeld en wordt individuele verantwoordelijkheid als moreel dogma ingevoerd — allemaal om bezuinigingen te verkopen als vooruitgang.
Verandering om de verandering
Alles wat gisteren nog vanzelfsprekend was — collectieve zorg, eerlijke studiefinanciering, publieke omroep — wordt zonder aarzeling weggegooid. Niet omdat het écht ouderwets is, maar omdat het past in de ideologie van markt, privatisering en zelfredzaamheid.
In werkelijkheid lopen deze “moderne hervormers” zelf achter de mode aan: niet achter een nieuwe, betere samenleving, maar achter een uitgemolken neoliberaal model dat al decennia geleden failliet is verklaard.